Anasayfa
ASETİLEN C2H2
A) Özellikleri: Renksiz, kötü kokulu ve kükürtlü, fosforlu veya arsenikli hidrojenle karışık olması nedeniyle sağlığa zararlı bir gazdır. Yanıcıdır, havanın oksijeni olmaksızın da az bir basınçla patlayabilir. Havadan hafiftir. Hava ile karışımı patlayıcıdır.
B) Kullanma yerleri: Su ile kalsiyum karpitin etkilen yoluyla teşekkül eder. Otojen kaynak ve kesme işlemlerinde yaygın olarak kullanılır.
C) Tehlikeleri: Yüksek konsantrasyonları bayıltıcıdır. Temiz olmayan asetilenin. kuvvetle teneffüsü çok tehlikeli ve öldürücüdür.
Ç) Korunma: Alev almaz, emprenye edilmiş koruyucu elbise verilmelidir. Kapalı tutulmalı, üstten havalandırılmalıdır. B(Gri) filitreli maske kullanılmalıdır.
D) İlk Yardım: Nefes almanın durması halinde sun'i teneffüs yapılmalıdır.
ETİLETER (Athylather) C4H10O
A) Özellikleri: Renksiz, çok uçuculuğu ile belirgindir. Bayıltıcıdır. Buharı havadan ağırdır. Kolay yanar ve hava ile karışımı patlayıcıdır. Oda sıcaklığında buharlaşır.
MAK değeri = 400 cm3/m3 veya 1200 mg/m3.
B) Kullanma yerleri: Çözücü olarak, organik bileşiklerin imalinde ve tıpta kullanılır.
C) Tehlikeleri: Bayıltıcıdır; Kuvvetli verildiğinde hissizlik ve bayılma olur. Eter dolması elektrostatik yükleme tehlikesi yaratır. Patlama tehlikesi. Bu yüzden kaba doldururken serbest halde olmalı; sıvıyı püskürtmekten kaçınmalıdır. Aletler ve kaplar topraklanmalıdır. Eter uzun süre havada ve güneş ışığında kalırsa yüksek bir patlayıcı madde olan peroksit teşekkül eder. Eter, oksijen, ozon ve terpentin yağı ile de aynı duruma girer
Ç) Korunma: Eter ışık altında bırakılmamalı, oksijen taşıyıcıları ve terpentin yağı ile birlikte bulundurulmamalıdır. (klor ile de). Peroksit teşekküülne mani olmak için bakır talaşı veya diğer özel maddeler üzerine konmalıdır. Eter su ile karıştırılırken, eterin asit üzerine yavaşça dökülmesine dikkat edilmelidir. (su ile asidin karıştırılışı gibi) aksi asla yapılmamalıdır. Diğer bir hususta sıcağın etkisiyle meydana gelebilecek eter buharlarının parlaması ve hatta patlamasıdır. Çalışma yeri döşemeden havalandırılmalıdır. A tip (kahverengi) filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım: Solunum durması halinde, doktor gelene kadar sun'i teneffüs yapılmalı ve mümkünse oksijen verilmelidir.
ALKOL (Bk: METANOL) ( Alkohole Methanol)
A) Özellikleri: Çok defa renksiz sıvı haldedir. Kolay buharlaşır, zayıf uçucudur. Buharı havadan ağırdır. Yanıcıdır ve havayla karışımı patlayıcıdır.
MAK değeri; 2 cm3/m3 veya 5 mg/m3
(ÇOK ZEHİRLİDİR)
İzoamilalkol
100 cm3/m3 veya 360 mg/m3
İzopropilalkol
400 cm3/m3 veya 980 mg/m3
Sikloheksanol
50 cm3/m3 veya 200 mg/m3 dür.
B) Kullanma Yerleri: Extraksiyon ve çözücü olarak çok yerde kullanılır.
C) Tehlikeleri: Buharı sarhoş edici etkiyapar, ince dokuları az veya çok oranda tahriş eder ve görüş bulanıklığına, tahrik olmaya, başağrısına ve kusmaya neden olur.
Ç) Korunma: Döşemeden havalandırma yapılmalı, koruyucu gözlük, büyük miktarlarla çalışmada lastik veya sun'i elyaftan yapılmış eldiven ve gerektiğinde koruyucu elbise verilmelidir. Buharlarının teneffüs edilmesi tehlikesine karşı A tipi (kahverengi) filitreli maske takılmalıdır.
D) İlk Yardım: Alkol buharının teneffüsünden sorıra su buharı almalı (Bronşit Kabı), oksijen teneffüs etmeli. kusmalıdır.
AMONYAK (Ammoniak)-NH3
A) Özellikleri: Renksiz, kuvvetli kokulu bir gazdır. Havadan hafiftir. ticarette suda çözülmüş baz halde bulunur (salmik ruhu). Hava karışımı patiayıcıdır.
MAK değeri 50cm3/m3 veya 35mg/m3'dür.
B) Kullanma Yerleri: En çok gübre ve patlayıcı madde imalinde, soğutma tesislerinde kullanılır. Kokuşma sürecinde teşekkül eder. DİKKAT: Kapların kırılmasına. boru kaçırmalarına ve cam borulara,
C) Tehlikeleri: Cilt ve ince dokuda (solunum ve gözler) kuvvetii iltihabidir. Sağlığa zararlılığı önceden anlaşılmaz. Yüksek konsantrasyonda teneffüs edilmesi boğulmaya neden olur.
Ç) Korunma: Yukarıdan havalandırma yapılmalı, kapalı aparatlar, geçirmez koruyucu elbise, gözlük, eldiven ve K tipi filitreli (yeşil) maske kullanılmalıdır.
D) İlk Yardım: Büyük miktarda teneffüs edildiği hallerde sakin tutmak, yatarak taşımak, derin nefes almamak gerekir. Sun'i teneffüs yapılmaz. Su buharı ise çekilir (Bronşit Kabı), oksijen verilir. Göz tahrişi bol su ile silinir. Derhal tıbbı müdahale ister.
ARSENİK VE ARSENİK BİLEŞİKLERİ- As (Arsenikli Hidrojen hariç)
A) Özellkleri: En önemli bileşiği arsenitri oksittir. Ekseriya çok ince toz haldedir. Çok zehirlidir.
B) Kullanma Yerleri: Cam sanayiinde ve konservecilikte kullanılır, haşeratla mücadele ilaçları yapılır. Kükürt ihtiva eden maden filizlerinin işlemesinde yan ürün olarak teşekkül eder. DİKKAT.
C) Tehlikeleri: Büyükçe bir miktarının bir defada vücuda girmesi, dinmez bir kusma ile gelen karın ağrısı ve ishal yapar. 0.1 gr arsenik öldürür. Arsen bileşikleri hemen ve çok acı veren tırnak altı iltihabı yapar. Küçük miktarlarının devamlı etkisi kronik arsenik zehirlenmesine neden olur. Bu kaide olarak el ve ayak ayalarında derinin kuvvetle sertleşmesi ile belli olur.
Ç) Korunma: Tozları teşekkül ettiği yerde emilmelidir. Oda havalandırması döşemeden yapılmalıdır. Mümkün olduğu kadar aparat, koruyucu elbise ve kauçuk kaplamalı kumaş eldiven kullanılmalıdır. Filitre koruyucu kademesi no'su 2b olan ince toz maskesi verilmelidir.
D) İlk Yardım: Boğazdaki kusma etkisi ılık ve sofra tuzu ihtiva eden bol su içmek suretiyle giderilir. Hayvan kömürü verilir. Sakin ve sıcak tutulur. Derhal doktor çağrılır (Meslek Hastalığı).
BARYUM BILEŞİKLERİ
Baryumklorür
(BaCl2)
Baryum karbonat
(BaCO3)
Baryum Oksit
(BaO)
A) Özellikleri: Ekseriye kristal veya toz şeklinde bir maddedir.
B) Kullanma Yerleri: Boya, lastik (Linolyum) ve patlayıcı madde imalinde, haşeratla mücadele ilaçlarında kullanılır.
C) Tehlikeleri: Sağlıga zararlıdır. (Özellikle yutkunmakla olursa) Tozlarının teneffüsii hazım şikayetlerine neden olur. Nefessizlik siyanoz yapar. Suda veya mide içinde çözüşen bileşikleri kuvvetli zehirleyicidir İshal ve felç yapar
Ç) Korunma: İşyerinde aspirasyon ister. Havalandırma yapılmalıdır.Maske filitre no'su 2b dir. (İnce toz maskesi)
D) İlk Yardım: Yutulduğu zaman kusmayı tahrik eder. Nefes zorluğu meydana gelirse doktor gelinceye kadar oksijen verilmelidir.
MAVİ ASİT (Blauseure) - HCN (Siyanür Asit)
(Siyan-Hidrojen-Cyanwasserstoff)
A) Özellikleri: Renksiz, acı badem yağı gibi kokan, kolay uçucu bir sıvıdır. Buharı havadan bir parça hafiftir. Yanıcıdır, hava ile karışımı patlayıcıdır.
MAK değeri = 10 cm3/m3 veya 11 mg/m3 dür.
B) Kullanma Yerleri: Kok gazında ve selluloid dumanında vardır. Siyanidikimyasal maddeler asitlerle muamelesi sırasında teşekkül eder. Tuzlarından ve eriyiklerinden karbonik asit vasıtasıyla açığa çıkarılır. Sun'i madde imâlinde, galvano-teknikte ve haşeratla mücadelede kullanılır.
C) Tehlikeleri: Mavi asit en kolay teneffüs yoluyla ve terden ıslanan vücuda girer. Üst solunum yollarında kaşıntı meydana gelir, başağrısı, baş dönmesi, adele titremesi, kulak çınlaması, çok defa fenalık ve kusma, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, nadiren de ölüm olayı olur. Çok miktarda gazın teneffüsü birkaç dakikada öldürür.
Ç) Korunma: İşyeri iyice havalandırılmalıdır. Çalışanlara sızmaz koruyucu elbise, gözlük, eldiven, tehlikeli çalışmalarda B tipi (gri) filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım: Bulaşan elbiseler derhal çıkarılır. Vilt derhal %2 lik sodyumbikarbonat eriyiği veya suyla yıkanır. Suyun zehirlenmesi Fe2SO4ile veya (solgun baz) ilavesiyle veya klorlama ile giderilir. Felaketzedeye hemen dakikada 10 ila 30 saniye süreli olarak amilnitrit teneffüs ettirilir. Bu morarma olana kadar devam eder, derhal doktor çağırılır. Hekim gelene kadar sun'i teneffüs yapılır. (Oksijen cihazı veya elektrikli akciğerle).
KURŞUN VE KURŞUN BİLEŞİKLERİ - Pb
(basisches Pb2OH, bleccarbonat ( kurşun beyazı üstübeç), kurşunoksit (PbO, PbO2, PbO3 sülyen kurşun asetat, Pb(CH3COO2)
A) Özellikleri: Çeşitli kurşun bileşiklerinin zehirlilik derecesi mide suyunda çözülebilme kabiliyeti ile orantılıdır.
MAK değeri = 0,1 mg/m3 dür. (Kurşun için) .
Çok zehirleyicidir.
B) Kullanma Yerleri: Boya, tekstil ve cam sanayiinde, boyacılıkta ve akü fabrikalarında kullanılır.
C) Tehlikeleri: Uzun süren kurşun buharı, toz ve bileşimlerinin teneffüsü sağlığa zararlıdır. Kan ve sinirleri zehirler. Çok rastlanan bir hastalıktır.
Ç) Korunma: Ağız yoluyla alınan kurşun tuzu eriyikleri-Sirke asidi, tuz asidi ve nitrik asitle kurşunun yaptığı maddeler - özellikle tehlikelidir. Havalandırma gereklidir. İnce toz maskesi filitre kademesi 2b'dir. Sıkı bir kişisel temizlik gerekir. (yemekten evvel el yıkama, çalışırken sigara içme yasağı, sık sık ve muntazam yıkanma)
D) İlk Yardım: Yutulması kusmayı tahrik eder, hayvan kömürü verilmelidir. (Meslek Hastalığı)
BROM - (Br)
A) Özellikleri: Kırmızıya çalar kahverengi bir sıvıdır. (Havada) kremsi, hoş olmayan kokulu, buhar çıkarır. Buharı havadan ağırdır.
MAK değeri= 0,1 cm3/m3 veya 0,7 mg/m3 tür.
Çok zehirlidir.
B) Kullanma Yerleri: Organik sentezler için gerekli üretim materyelidir.
C) Tehlikeleri: Cildi ve ince dokuyu tahriş eder ve iltihaplandırır. Özellikle gözler için tehlikelidir. Sıvı brom derin ve ağrılı yaralar meydana getirir.
Ç) Korunma: Döşemeden havalandırma yapılmalı, çalışanlara geçirimsiz koruyucu elbise, gözlük, eldiven ve B tipi filitreli (gri) maske verilmelidir.
D) İlk Yardım: Gözlerin iltihaplanmasında su ile iyice silmek gerekir. Bulaşan elbise hemen uzaklaştırılmalıdır. Yaralanan cilt petrol ile yıkanmalıdır. Nefes yollarının iltihabı halinde sıcak tutmak, istirahat, nefesi oksijenle zenginleştirmek, el ile sun'i teneffüs yapmamak gerekir. Acele tıbbi yardım ister.
KLOR - (Cl)
A) Özellikleri: Yeşil-Sarı renkte, keskin kokulu, yanmaz, havadan ağır bir gazdır.
MAK değeri = 0,5 cm3/m3 veya 1,5 mg/m3 tür.
Çok Zehirlidir. DİKKAT
B) Kullanma Yerleri: Birçok kimyasal maddelerin üretiminde kullanılır.
C) Tehlikeleri: Gözün ince dokusuna ve solunum organlarına iltihabi etki yapar. Öksürük, nefes darlığı, gözyaşı akması, boğulma, siyanoz meydana getirir.
Ç) Korunma : Döşemeden havalandırma yapılmalıdır. Sun'i malzemeden veya lastikten yapılmış koruyucu elbise, eldiven, lastik çizme, gözlük ve B tipi (kahverengi-gri) renkte fifltreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım : Gözlerde iltihap olursa bol su ile silinmelidir. Solunum organları iltihabında temiz havaya çıkarılmalıdır. Yalnızca yatarak taşınmalıdır. Böylece teneffüs yükselmez ve zehirlenme etkisi artmaz. Su buharı teneffüs ettirilir. (bronşit-kabı) Nefes kesilmesinde suni teneffüs yapılmaz, sadece teneffüs edilen havanın oksijeni zenginleştirilir. Derhal tıbbi işlem yapılmalıdır.
KROM (Cr) ve BİLEŞİKLERİ
A) Özellikleri : Altı değerli krom asidi ve bunun tuzları zehirlidir. Metalik krom ve bunun üç değerli bileşikleri zehirsiz olarak vasıflandırılır.
MAK Değeri = 0,1 mg/m3 dür. (CrO3)
B) Kullanma Yerleri : Daha ziyade krom asidi olarak alkalikromat ve bikromat şeklinde galvanateknikte, krom boyası yapımında kulianılır.
C) Tehlikeleri : Kromasid anhidrid'in yanıcı maddelerle karışımları kendiliğinden tutuşma özelliğindedir.
Krom bilegikleri açık cilt yaralarından girer veya burun içi ince dokusundan içerlere nüfuz ederse, yalnız iyileşmesi zor rahatsızlık vermekle kalmaz, egzama da yapar. Alkalikromat ve bileşiklerini elde edilmesi sırasında netes yollarının ağır tahribi ortaya çıkabilir.
Ç) Korunma : Döşemeden havalandırma gerekir. Buharı ve tozu teşekkül ettiği yerden emilip atılmalıdır. Koruyucu elbise, gözlük, lastik eldiven ve ince toz maskesi, elleri koruyucu sıvı verilmelidir. Çalışmaya başlamadan ewel en küçük deri yaraları dahi sarılmalı, esaslı şekilde yıkanmalıdır (Meslek Hastalığı).
SİYANÜRLER
(Cyankalium ve Cyanmatrium)
(KCN NaCN)
DİMETİL FORMAMİD
OC3H7O-N NCON (CH3)2
A) Özellikleri : Hatif amonyak gibi kokan bir sıvıdır, az uçucudur. Buharı yanıcıdır.
MAK değeri =20 cm3/m3 veya 60 mg/m3'dür.
B) Kullanma Yerleri : Sun'i madde sanayiinde çok kullanılan bir koruyucu maddedir
C) Tehlikeleri : Başağrısı ince dokuda tahriş yapabilir. Alkoıe karşı aşırı hassasiyet meydana getirir.
Ç) Korunma : Havalandırma, koruyucu elbise, gözlük, geçirmez eldiven ve A tipi filitreli (kahverengi) maske tavsiye edilir.
E) İlk Yardım : Gözlerin ve cildin tahrişi halinde bol su ile silinmelidir.
HİDROFLORİK ASİT VE FLORÜRLER
Florlu Hidrojen ve HF
A) Özellikleri : Renksiz biraz kokulu, kuvvetli tahriş edici bir sıvıdır.
MAK Değeri = 3 cm3/m3 veya 2 mg/m3 dür.
ÇOK ZEHİRLİDİR
B) Kullanma Yerleri : Cam ve çelik malzemenin aşındırılmasında ve matlaştırılmasında ve temizleme ilacı olarak kullanılır; mantar öldürme ilacı fluorid.
C) Tehlikeleri : Deriyi ve ince dokuyu- bilhassa gözleri çokk tahriş eder. Ağır yaraların teşekkülüne sebep olur. Temas önceden belli olmaz. Etkilenmeden ekseriya birkaç saat sonra ağrı başlar. Tırnak dibi iltihabı doku nekrozları (tahrip) meydana gelir. Teneffüs halinde solunum yollarında tahriş ve iltihap belirtileri olur. Uzun süreli fluor alınması kemiklerde ve mafsallarda hastalanmaya yol açar.
Ç) Korunma : Havalandırma. çıktığı yerden emme şeklinde olmalıdır. Çalışanlara lastik koruyucu elbise, gözlük, eldiven, lastik çizme ve B tipi filitreli maske verilmelidir.
E) İlk Yardım : Deri tahrişleri uzun süre devam etmek üzere; su ile veya kalsiyum klorür eriyiği ile silinmelidir. Daha sonra yaranın üzeri Magnezyum oksit (yanmış mağnezyum) ve gliserin lapası ile örtülmelidir.
Göz tahrişleri esaslı bir şekilde su ile ve takriben % 3.5 'luk magnezyumsüfat eriyiği ile silinmelidir. Sükunet, sıcak tutma, oksijen verme tavsiye edilir. Suni teneffüs yapılmaz. Derhal doktor müdahalesi gerekir. (Meslek Hastalığı)
FORMALDEHİT
C2H4O
A) Özellikleri : Keskin kokulu, yanıcı gazdır. Hava ile karışımı patlayıcıdır. Buharı havadan ağırdır.
MAK Değeri = 1 cm3/m3 veya 1.2 mg/m3 dür.
B) Kullanma Yerleri : % 10 - 40 sulandırılmış eriyiği "Formalin" adı altında satılır. Enfeksiyon giderici ve konserve yapma maddesi olarak ; sun'i maddelerin yapımında kullanılır.
C) Tehlikeleri: Formaldehit cilt ve ince doku üzerinde şiddetli tahriş etkisi yapar. Buharı gözlerin ince dokusunu ve üst solunum yollarını tahriş eder. Sürekli temastan, formalin egzaması meydana gelebileceği gibileceği için düşük konsantrasyondan dahi kaçınmalıdır (koruyucu krem gerekir).
Ç) Korunma : İyi bir havalandırma gerekir. Koruyucu lastik elbise, eldiven, gözlük, A tipi (kahverengi) filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım : Gözler ve cilt bol su ile silinmelidir. Nefes yollarının tahrişi halinde su buharı çektirilir (Brorışit-Kabı). İstirahat, sıcak tutn sun'i teneffüs, oksijen teneffüsü gereklidir. Yutulması bulantı yapar. Hayvan kömürü verilmelidir.
BAZ'LAR (Laugen)
A) Özellikleri : Tahriş edici, alkalik etki yapan, renksizden sarıya kadar değişen renkte sıvıdır, suda çeşitli konsantrasyonda erimiş halde bulunur.
B) Kullanma Yerleri : Teknik kimyada, sabun fabrikalarında, hücresel maddelerin elde edilmesinde, boyacılıkta ve temizleme maddesi olarak kullanılır.
C)Tehlikeleri : Cilt, ince doku ve özellikle gözler için tehlikelidir. Baz sıçraması ve de buhar ve sisleri, vücudun dokusunda şişme yapar. İdrar yolları dokularında iltihaba ve dokularda ağrılara sebep olur. Yutulursa yemek borusunda ve mide de ağır tahrişlere neden, teskil eder
Ç) Korunma : Kesinlikle koruyucu gözlük takmalıdır. Diğer lüzumlu kurallar; meselâ; eldiven, lastik çizme ve önlük takmaktır. Bazların yoğunluğuna ve miktarına göre bu tedbirler değerlendirilir.
D) İlk Yardım : Bulaşan elbiseler derhal uzaklaştırılmalıdır. Cildin ve gözlerin talırişi halinde derhal bol su ile silinmelidir.Yutulduğunda ağızın, yemek borusunun ve midenin tahrişi halinde yulaf lapası ve çiğ yumurta verilir. Mide temizlenmez. Derhal tıbbi yardım gereklidir.
METANOL
(Metilalkol, odun ruhu)
CH4O
A) Özellikleri : Açık su renginden, sarıya kadar renklerde, kolay buharlaşan bir sıvıdır. Buharı havadan pek az ağırdır. Yanıcıdır ve hava ile karışımı patlayıcıdır.
MAK değeri = 200 cm3/m3 veya 260 rng/m3
B) Kullanma Yerleri : Boyaların, verniklerin parlatma maddelerinde çözücü olarak kullanılır.
C) Tehlikeleri : Buharı gözleri ve nefes yollarını tahriş eder. Yüksek konsantrasyonları başağrısı, kendini kaybetme görme bozukluğu (sisli görme) yapar. Yutulduğu zaman mide ağrısı, fenalık hissi, kusma ve nihayet karınağrısı olur. Cilt vasıtasıyla vücut içine nüfuz edebilir. Büyük miktarlarda yutulması körleşmeye sebep olabilir. Mide-bağırsak kanalına girmesi öldürücü etki yapabilir.
Ç) Korunma : Havalandırma, koruyucu gözlük, eldiven, A-tipi (kahverengi) filitreli maske gereklidir.
D) İlk Yardım : Doktor gelene kadar sun'i teneffüs yapılmalıdır. Sıcak tutulmalı, gözlere ışık gelmesi önlenmelidir. Yutma halinde kömürü (aktif kömür değil, ağaçtan elde edilir asitlerle extraksiyonu ile diğer maddeler alınarak kalan küle denir) ve koyu kahve vermelidir. Derhal doktor yardımı gerekir. (Meslek Hastalığı).
METİLENKLORÜR
(Dichlormetan) CH2Cl2
A) Özellikleri : Su renginde bir sıvıdır. Buharı havadan ağırdır. Ağır yanıcıdır.
MAK değeri = 200 cm3/m3 veya 720 mg/m3
B) Kullanma Yerleri : Çözücü ve salamura maddesi olarak kullanılır.
C) Tehlikeleri : Nispeten zehirsizdir. Özel ve sınırlı zehir etkisi bayıltıcı olur. Bağağrısı, baş dönmesi, uyku hali ve nihayet kendini kaybetme hasıl olur.
Ç) Korunma : Döşemeden havalandırma, koruyucu gözlük ve A-tipi filitreli (kahverengi) maske gerekir.
D) İlk Yardım : Nefes kesilmesinde sun'i teneffüs ve temiz hava verilmesi uygundur (Meslek Hastalığı).
SODYUM [Na] ve POTASYUM [K]
A) Özellikleri : Balmumu kıvamında, oda sıcaklığında bıçakla kesilebilen bir metal olup, kesit yüzleri gümüş gibi beyaz-mavi renkte parıldar. Oksijene olan ilgisinden dolayı bu yüzeyler sodyum oksit teşkil ederek derhal matlaşır. Bu yüzden saf sodyum petrol veya naftalin içinde saklanır.
B) Kullanma Yerleri : Organik bileşiklerin redüksiyon ve kurutma aracı olarak ve sodyum peroksit, sodyum siyanid ve sodyumamid elde edilmesinde kullanılır.
C) Tehlikeleri : Sodyum su ile kuvvetle reaksiyona girer. Bu sırada nötron bazı ve reaksiyon sıcaklığında tutuşan hidrojen teşekkül eder. Patlama tehlikesi vardır. Sodyum metalinin bazı kimyasal maddelerle bir araya gelmesi (mesela; klor) şiddetli patlama meydana getirir.
Ç) Korunma : Sodyum metali yalnızca bir kıskaç veya kuru eldivenle tutulmalıdır. Kesinlikle koruyucu gözlük takılmalıdır. Sodyum yangını asla su, CO2 veya karbontetra klorür ile söndürülmemelidir. Bu maddeler sıcak sodyumu şiddetle etkiler Kuru kum, kaya tuzu, kalsinleşmiş soda tavsiye edilir. Sodyum deriyi tahriş eder. (
D) İlk Yardım : Göz tahrişleri bol su ıle silinmelidir. Hemen doktor müdahalesi gerekir.
OKSALİK ASİT
H2(COOH)2
(Oxalsavre, oxalate)
A) Özellikleri : Kristal ve kristalize tozdur.
B) Kullanma Yerleri : Bozuşturma ve soldurma aracı olarak, katran boyalarının elde edilmesi maddesi olarak ve galvano-teknikte kullanılır.
C) Tehlikeleri : Lokal tahriş edici etki yapar. Tozların teneffüsünde belirtiler bilhassa üst solunum yollarındaki tahriş şeklinde görülür. Yutulması, mide ağrısı, koyu parçalar kusma, kalp ve böbrekrahatsızlığı yapar.
Ç) Korunma : Havalandırma veya çıktğı yerden emilip atılmak gerekir.Geçirmez eldiven, koruyucu gözlük, toz filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım : Gözler veya deri bol su ile silinir. Ağızdan alınmışsa, süt veya ufalanmış tebeşir tozu verilir. Derhal doktor çağırılır.
PEROKSİT'LER
(Organik ve İnorganik)
A) Özellikleri : Toz, pasta ve sıvı halde bir maddedir. Peroksitlerin pek çoğu kuvvetli sıcaklık altında kendiliğinden tutuşma eğilimindedir. Yanabilir, patlayıcıdır. Çok zehirlidir. Bazı organik peroksitle yalnızca farklı, flegmatize etkisi olan karıştırılarak kullanılabilir ki böylece patlama tehlikesi önlenmiş olur.
B) Kullanma Yerleri : Oksidasyon yapıcı ve bilhassa sun'i maddelerin polimerizasyonunda katalizör olarak kullanılır. Peroksitler etileter, ketonlar ve tetrahidrofuran gibi sıvılarla bileşik yapar. Bunlar yanmaya ve patlamaya neden olur.
C) Tehlikeleri : Cilt ve ince deri üzerinde kuvvetli tahriş yapar. Organik peroksitlerin ve buharlarının göze kaçması, iltihaba, sert doku yaralarına ve körleşmeye neden olur.
Ç) Korunma : Havalandırma gereklidir. Peroksitlerle çalışırken kesinlikle koruyucu gözlük ve geçirmez eldiven kullanılmalıdır. Buharları ve tozları çıktığı yerden emilmelidir.
D) İlk Yardım : Deri üzerine sıçrayan peroksitler %5 lik sodalı su eriyiği veya alkolle alınmalı, bol su ve sabunla yıkanmalıdır. Göz tahrişleri su ile derhal iyice silinmelidir. Hemen tıbbi müdahale yapılmalıdır.
A) Özellikleri: Renksiz, kötü kokulu ve kükürtlü, fosforlu veya arsenikli hidrojenle karışık olması nedeniyle sağlığa zararlı bir gazdır. Yanıcıdır, havanın oksijeni olmaksızın da az bir basınçla patlayabilir. Havadan hafiftir. Hava ile karışımı patlayıcıdır.
B) Kullanma yerleri: Su ile kalsiyum karpitin etkilen yoluyla teşekkül eder. Otojen kaynak ve kesme işlemlerinde yaygın olarak kullanılır.
C) Tehlikeleri: Yüksek konsantrasyonları bayıltıcıdır. Temiz olmayan asetilenin. kuvvetle teneffüsü çok tehlikeli ve öldürücüdür.
Ç) Korunma: Alev almaz, emprenye edilmiş koruyucu elbise verilmelidir. Kapalı tutulmalı, üstten havalandırılmalıdır. B(Gri) filitreli maske kullanılmalıdır.
D) İlk Yardım: Nefes almanın durması halinde sun'i teneffüs yapılmalıdır.
ETİLETER (Athylather) C4H10O
A) Özellikleri: Renksiz, çok uçuculuğu ile belirgindir. Bayıltıcıdır. Buharı havadan ağırdır. Kolay yanar ve hava ile karışımı patlayıcıdır. Oda sıcaklığında buharlaşır.
MAK değeri = 400 cm3/m3 veya 1200 mg/m3.
B) Kullanma yerleri: Çözücü olarak, organik bileşiklerin imalinde ve tıpta kullanılır.
C) Tehlikeleri: Bayıltıcıdır; Kuvvetli verildiğinde hissizlik ve bayılma olur. Eter dolması elektrostatik yükleme tehlikesi yaratır. Patlama tehlikesi. Bu yüzden kaba doldururken serbest halde olmalı; sıvıyı püskürtmekten kaçınmalıdır. Aletler ve kaplar topraklanmalıdır. Eter uzun süre havada ve güneş ışığında kalırsa yüksek bir patlayıcı madde olan peroksit teşekkül eder. Eter, oksijen, ozon ve terpentin yağı ile de aynı duruma girer
Ç) Korunma: Eter ışık altında bırakılmamalı, oksijen taşıyıcıları ve terpentin yağı ile birlikte bulundurulmamalıdır. (klor ile de). Peroksit teşekküülne mani olmak için bakır talaşı veya diğer özel maddeler üzerine konmalıdır. Eter su ile karıştırılırken, eterin asit üzerine yavaşça dökülmesine dikkat edilmelidir. (su ile asidin karıştırılışı gibi) aksi asla yapılmamalıdır. Diğer bir hususta sıcağın etkisiyle meydana gelebilecek eter buharlarının parlaması ve hatta patlamasıdır. Çalışma yeri döşemeden havalandırılmalıdır. A tip (kahverengi) filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım: Solunum durması halinde, doktor gelene kadar sun'i teneffüs yapılmalı ve mümkünse oksijen verilmelidir.
ALKOL (Bk: METANOL) ( Alkohole Methanol)
A) Özellikleri: Çok defa renksiz sıvı haldedir. Kolay buharlaşır, zayıf uçucudur. Buharı havadan ağırdır. Yanıcıdır ve havayla karışımı patlayıcıdır.
MAK değeri; 2 cm3/m3 veya 5 mg/m3
(ÇOK ZEHİRLİDİR)
İzoamilalkol
100 cm3/m3 veya 360 mg/m3
İzopropilalkol
400 cm3/m3 veya 980 mg/m3
Sikloheksanol
50 cm3/m3 veya 200 mg/m3 dür.
B) Kullanma Yerleri: Extraksiyon ve çözücü olarak çok yerde kullanılır.
C) Tehlikeleri: Buharı sarhoş edici etkiyapar, ince dokuları az veya çok oranda tahriş eder ve görüş bulanıklığına, tahrik olmaya, başağrısına ve kusmaya neden olur.
Ç) Korunma: Döşemeden havalandırma yapılmalı, koruyucu gözlük, büyük miktarlarla çalışmada lastik veya sun'i elyaftan yapılmış eldiven ve gerektiğinde koruyucu elbise verilmelidir. Buharlarının teneffüs edilmesi tehlikesine karşı A tipi (kahverengi) filitreli maske takılmalıdır.
D) İlk Yardım: Alkol buharının teneffüsünden sorıra su buharı almalı (Bronşit Kabı), oksijen teneffüs etmeli. kusmalıdır.
AMONYAK (Ammoniak)-NH3
A) Özellikleri: Renksiz, kuvvetli kokulu bir gazdır. Havadan hafiftir. ticarette suda çözülmüş baz halde bulunur (salmik ruhu). Hava karışımı patiayıcıdır.
MAK değeri 50cm3/m3 veya 35mg/m3'dür.
B) Kullanma Yerleri: En çok gübre ve patlayıcı madde imalinde, soğutma tesislerinde kullanılır. Kokuşma sürecinde teşekkül eder. DİKKAT: Kapların kırılmasına. boru kaçırmalarına ve cam borulara,
C) Tehlikeleri: Cilt ve ince dokuda (solunum ve gözler) kuvvetii iltihabidir. Sağlığa zararlılığı önceden anlaşılmaz. Yüksek konsantrasyonda teneffüs edilmesi boğulmaya neden olur.
Ç) Korunma: Yukarıdan havalandırma yapılmalı, kapalı aparatlar, geçirmez koruyucu elbise, gözlük, eldiven ve K tipi filitreli (yeşil) maske kullanılmalıdır.
D) İlk Yardım: Büyük miktarda teneffüs edildiği hallerde sakin tutmak, yatarak taşımak, derin nefes almamak gerekir. Sun'i teneffüs yapılmaz. Su buharı ise çekilir (Bronşit Kabı), oksijen verilir. Göz tahrişi bol su ile silinir. Derhal tıbbı müdahale ister.
ARSENİK VE ARSENİK BİLEŞİKLERİ- As (Arsenikli Hidrojen hariç)
A) Özellkleri: En önemli bileşiği arsenitri oksittir. Ekseriya çok ince toz haldedir. Çok zehirlidir.
B) Kullanma Yerleri: Cam sanayiinde ve konservecilikte kullanılır, haşeratla mücadele ilaçları yapılır. Kükürt ihtiva eden maden filizlerinin işlemesinde yan ürün olarak teşekkül eder. DİKKAT.
C) Tehlikeleri: Büyükçe bir miktarının bir defada vücuda girmesi, dinmez bir kusma ile gelen karın ağrısı ve ishal yapar. 0.1 gr arsenik öldürür. Arsen bileşikleri hemen ve çok acı veren tırnak altı iltihabı yapar. Küçük miktarlarının devamlı etkisi kronik arsenik zehirlenmesine neden olur. Bu kaide olarak el ve ayak ayalarında derinin kuvvetle sertleşmesi ile belli olur.
Ç) Korunma: Tozları teşekkül ettiği yerde emilmelidir. Oda havalandırması döşemeden yapılmalıdır. Mümkün olduğu kadar aparat, koruyucu elbise ve kauçuk kaplamalı kumaş eldiven kullanılmalıdır. Filitre koruyucu kademesi no'su 2b olan ince toz maskesi verilmelidir.
D) İlk Yardım: Boğazdaki kusma etkisi ılık ve sofra tuzu ihtiva eden bol su içmek suretiyle giderilir. Hayvan kömürü verilir. Sakin ve sıcak tutulur. Derhal doktor çağrılır (Meslek Hastalığı).
BARYUM BILEŞİKLERİ
Baryumklorür
(BaCl2)
Baryum karbonat
(BaCO3)
Baryum Oksit
(BaO)
A) Özellikleri: Ekseriye kristal veya toz şeklinde bir maddedir.
B) Kullanma Yerleri: Boya, lastik (Linolyum) ve patlayıcı madde imalinde, haşeratla mücadele ilaçlarında kullanılır.
C) Tehlikeleri: Sağlıga zararlıdır. (Özellikle yutkunmakla olursa) Tozlarının teneffüsii hazım şikayetlerine neden olur. Nefessizlik siyanoz yapar. Suda veya mide içinde çözüşen bileşikleri kuvvetli zehirleyicidir İshal ve felç yapar
Ç) Korunma: İşyerinde aspirasyon ister. Havalandırma yapılmalıdır.Maske filitre no'su 2b dir. (İnce toz maskesi)
D) İlk Yardım: Yutulduğu zaman kusmayı tahrik eder. Nefes zorluğu meydana gelirse doktor gelinceye kadar oksijen verilmelidir.
MAVİ ASİT (Blauseure) - HCN (Siyanür Asit)
(Siyan-Hidrojen-Cyanwasserstoff)
A) Özellikleri: Renksiz, acı badem yağı gibi kokan, kolay uçucu bir sıvıdır. Buharı havadan bir parça hafiftir. Yanıcıdır, hava ile karışımı patlayıcıdır.
MAK değeri = 10 cm3/m3 veya 11 mg/m3 dür.
B) Kullanma Yerleri: Kok gazında ve selluloid dumanında vardır. Siyanidikimyasal maddeler asitlerle muamelesi sırasında teşekkül eder. Tuzlarından ve eriyiklerinden karbonik asit vasıtasıyla açığa çıkarılır. Sun'i madde imâlinde, galvano-teknikte ve haşeratla mücadelede kullanılır.
C) Tehlikeleri: Mavi asit en kolay teneffüs yoluyla ve terden ıslanan vücuda girer. Üst solunum yollarında kaşıntı meydana gelir, başağrısı, baş dönmesi, adele titremesi, kulak çınlaması, çok defa fenalık ve kusma, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, nadiren de ölüm olayı olur. Çok miktarda gazın teneffüsü birkaç dakikada öldürür.
Ç) Korunma: İşyeri iyice havalandırılmalıdır. Çalışanlara sızmaz koruyucu elbise, gözlük, eldiven, tehlikeli çalışmalarda B tipi (gri) filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım: Bulaşan elbiseler derhal çıkarılır. Vilt derhal %2 lik sodyumbikarbonat eriyiği veya suyla yıkanır. Suyun zehirlenmesi Fe2SO4ile veya (solgun baz) ilavesiyle veya klorlama ile giderilir. Felaketzedeye hemen dakikada 10 ila 30 saniye süreli olarak amilnitrit teneffüs ettirilir. Bu morarma olana kadar devam eder, derhal doktor çağırılır. Hekim gelene kadar sun'i teneffüs yapılır. (Oksijen cihazı veya elektrikli akciğerle).
KURŞUN VE KURŞUN BİLEŞİKLERİ - Pb
(basisches Pb2OH, bleccarbonat ( kurşun beyazı üstübeç), kurşunoksit (PbO, PbO2, PbO3 sülyen kurşun asetat, Pb(CH3COO2)
A) Özellikleri: Çeşitli kurşun bileşiklerinin zehirlilik derecesi mide suyunda çözülebilme kabiliyeti ile orantılıdır.
MAK değeri = 0,1 mg/m3 dür. (Kurşun için) .
Çok zehirleyicidir.
B) Kullanma Yerleri: Boya, tekstil ve cam sanayiinde, boyacılıkta ve akü fabrikalarında kullanılır.
C) Tehlikeleri: Uzun süren kurşun buharı, toz ve bileşimlerinin teneffüsü sağlığa zararlıdır. Kan ve sinirleri zehirler. Çok rastlanan bir hastalıktır.
Ç) Korunma: Ağız yoluyla alınan kurşun tuzu eriyikleri-Sirke asidi, tuz asidi ve nitrik asitle kurşunun yaptığı maddeler - özellikle tehlikelidir. Havalandırma gereklidir. İnce toz maskesi filitre kademesi 2b'dir. Sıkı bir kişisel temizlik gerekir. (yemekten evvel el yıkama, çalışırken sigara içme yasağı, sık sık ve muntazam yıkanma)
D) İlk Yardım: Yutulması kusmayı tahrik eder, hayvan kömürü verilmelidir. (Meslek Hastalığı)
BROM - (Br)
A) Özellikleri: Kırmızıya çalar kahverengi bir sıvıdır. (Havada) kremsi, hoş olmayan kokulu, buhar çıkarır. Buharı havadan ağırdır.
MAK değeri= 0,1 cm3/m3 veya 0,7 mg/m3 tür.
Çok zehirlidir.
B) Kullanma Yerleri: Organik sentezler için gerekli üretim materyelidir.
C) Tehlikeleri: Cildi ve ince dokuyu tahriş eder ve iltihaplandırır. Özellikle gözler için tehlikelidir. Sıvı brom derin ve ağrılı yaralar meydana getirir.
Ç) Korunma: Döşemeden havalandırma yapılmalı, çalışanlara geçirimsiz koruyucu elbise, gözlük, eldiven ve B tipi filitreli (gri) maske verilmelidir.
D) İlk Yardım: Gözlerin iltihaplanmasında su ile iyice silmek gerekir. Bulaşan elbise hemen uzaklaştırılmalıdır. Yaralanan cilt petrol ile yıkanmalıdır. Nefes yollarının iltihabı halinde sıcak tutmak, istirahat, nefesi oksijenle zenginleştirmek, el ile sun'i teneffüs yapmamak gerekir. Acele tıbbi yardım ister.
KLOR - (Cl)
A) Özellikleri: Yeşil-Sarı renkte, keskin kokulu, yanmaz, havadan ağır bir gazdır.
MAK değeri = 0,5 cm3/m3 veya 1,5 mg/m3 tür.
Çok Zehirlidir. DİKKAT
B) Kullanma Yerleri: Birçok kimyasal maddelerin üretiminde kullanılır.
C) Tehlikeleri: Gözün ince dokusuna ve solunum organlarına iltihabi etki yapar. Öksürük, nefes darlığı, gözyaşı akması, boğulma, siyanoz meydana getirir.
Ç) Korunma : Döşemeden havalandırma yapılmalıdır. Sun'i malzemeden veya lastikten yapılmış koruyucu elbise, eldiven, lastik çizme, gözlük ve B tipi (kahverengi-gri) renkte fifltreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım : Gözlerde iltihap olursa bol su ile silinmelidir. Solunum organları iltihabında temiz havaya çıkarılmalıdır. Yalnızca yatarak taşınmalıdır. Böylece teneffüs yükselmez ve zehirlenme etkisi artmaz. Su buharı teneffüs ettirilir. (bronşit-kabı) Nefes kesilmesinde suni teneffüs yapılmaz, sadece teneffüs edilen havanın oksijeni zenginleştirilir. Derhal tıbbi işlem yapılmalıdır.
KROM (Cr) ve BİLEŞİKLERİ
A) Özellikleri : Altı değerli krom asidi ve bunun tuzları zehirlidir. Metalik krom ve bunun üç değerli bileşikleri zehirsiz olarak vasıflandırılır.
MAK Değeri = 0,1 mg/m3 dür. (CrO3)
B) Kullanma Yerleri : Daha ziyade krom asidi olarak alkalikromat ve bikromat şeklinde galvanateknikte, krom boyası yapımında kulianılır.
C) Tehlikeleri : Kromasid anhidrid'in yanıcı maddelerle karışımları kendiliğinden tutuşma özelliğindedir.
Krom bilegikleri açık cilt yaralarından girer veya burun içi ince dokusundan içerlere nüfuz ederse, yalnız iyileşmesi zor rahatsızlık vermekle kalmaz, egzama da yapar. Alkalikromat ve bileşiklerini elde edilmesi sırasında netes yollarının ağır tahribi ortaya çıkabilir.
Ç) Korunma : Döşemeden havalandırma gerekir. Buharı ve tozu teşekkül ettiği yerden emilip atılmalıdır. Koruyucu elbise, gözlük, lastik eldiven ve ince toz maskesi, elleri koruyucu sıvı verilmelidir. Çalışmaya başlamadan ewel en küçük deri yaraları dahi sarılmalı, esaslı şekilde yıkanmalıdır (Meslek Hastalığı).
SİYANÜRLER
(Cyankalium ve Cyanmatrium)
(KCN NaCN)
DİMETİL FORMAMİD
OC3H7O-N NCON (CH3)2
A) Özellikleri : Hatif amonyak gibi kokan bir sıvıdır, az uçucudur. Buharı yanıcıdır.
MAK değeri =20 cm3/m3 veya 60 mg/m3'dür.
B) Kullanma Yerleri : Sun'i madde sanayiinde çok kullanılan bir koruyucu maddedir
C) Tehlikeleri : Başağrısı ince dokuda tahriş yapabilir. Alkoıe karşı aşırı hassasiyet meydana getirir.
Ç) Korunma : Havalandırma, koruyucu elbise, gözlük, geçirmez eldiven ve A tipi filitreli (kahverengi) maske tavsiye edilir.
E) İlk Yardım : Gözlerin ve cildin tahrişi halinde bol su ile silinmelidir.
HİDROFLORİK ASİT VE FLORÜRLER
Florlu Hidrojen ve HF
A) Özellikleri : Renksiz biraz kokulu, kuvvetli tahriş edici bir sıvıdır.
MAK Değeri = 3 cm3/m3 veya 2 mg/m3 dür.
ÇOK ZEHİRLİDİR
B) Kullanma Yerleri : Cam ve çelik malzemenin aşındırılmasında ve matlaştırılmasında ve temizleme ilacı olarak kullanılır; mantar öldürme ilacı fluorid.
C) Tehlikeleri : Deriyi ve ince dokuyu- bilhassa gözleri çokk tahriş eder. Ağır yaraların teşekkülüne sebep olur. Temas önceden belli olmaz. Etkilenmeden ekseriya birkaç saat sonra ağrı başlar. Tırnak dibi iltihabı doku nekrozları (tahrip) meydana gelir. Teneffüs halinde solunum yollarında tahriş ve iltihap belirtileri olur. Uzun süreli fluor alınması kemiklerde ve mafsallarda hastalanmaya yol açar.
Ç) Korunma : Havalandırma. çıktığı yerden emme şeklinde olmalıdır. Çalışanlara lastik koruyucu elbise, gözlük, eldiven, lastik çizme ve B tipi filitreli maske verilmelidir.
E) İlk Yardım : Deri tahrişleri uzun süre devam etmek üzere; su ile veya kalsiyum klorür eriyiği ile silinmelidir. Daha sonra yaranın üzeri Magnezyum oksit (yanmış mağnezyum) ve gliserin lapası ile örtülmelidir.
Göz tahrişleri esaslı bir şekilde su ile ve takriben % 3.5 'luk magnezyumsüfat eriyiği ile silinmelidir. Sükunet, sıcak tutma, oksijen verme tavsiye edilir. Suni teneffüs yapılmaz. Derhal doktor müdahalesi gerekir. (Meslek Hastalığı)
FORMALDEHİT
C2H4O
A) Özellikleri : Keskin kokulu, yanıcı gazdır. Hava ile karışımı patlayıcıdır. Buharı havadan ağırdır.
MAK Değeri = 1 cm3/m3 veya 1.2 mg/m3 dür.
B) Kullanma Yerleri : % 10 - 40 sulandırılmış eriyiği "Formalin" adı altında satılır. Enfeksiyon giderici ve konserve yapma maddesi olarak ; sun'i maddelerin yapımında kullanılır.
C) Tehlikeleri: Formaldehit cilt ve ince doku üzerinde şiddetli tahriş etkisi yapar. Buharı gözlerin ince dokusunu ve üst solunum yollarını tahriş eder. Sürekli temastan, formalin egzaması meydana gelebileceği gibileceği için düşük konsantrasyondan dahi kaçınmalıdır (koruyucu krem gerekir).
Ç) Korunma : İyi bir havalandırma gerekir. Koruyucu lastik elbise, eldiven, gözlük, A tipi (kahverengi) filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım : Gözler ve cilt bol su ile silinmelidir. Nefes yollarının tahrişi halinde su buharı çektirilir (Brorışit-Kabı). İstirahat, sıcak tutn sun'i teneffüs, oksijen teneffüsü gereklidir. Yutulması bulantı yapar. Hayvan kömürü verilmelidir.
BAZ'LAR (Laugen)
A) Özellikleri : Tahriş edici, alkalik etki yapan, renksizden sarıya kadar değişen renkte sıvıdır, suda çeşitli konsantrasyonda erimiş halde bulunur.
B) Kullanma Yerleri : Teknik kimyada, sabun fabrikalarında, hücresel maddelerin elde edilmesinde, boyacılıkta ve temizleme maddesi olarak kullanılır.
C)Tehlikeleri : Cilt, ince doku ve özellikle gözler için tehlikelidir. Baz sıçraması ve de buhar ve sisleri, vücudun dokusunda şişme yapar. İdrar yolları dokularında iltihaba ve dokularda ağrılara sebep olur. Yutulursa yemek borusunda ve mide de ağır tahrişlere neden, teskil eder
Ç) Korunma : Kesinlikle koruyucu gözlük takmalıdır. Diğer lüzumlu kurallar; meselâ; eldiven, lastik çizme ve önlük takmaktır. Bazların yoğunluğuna ve miktarına göre bu tedbirler değerlendirilir.
D) İlk Yardım : Bulaşan elbiseler derhal uzaklaştırılmalıdır. Cildin ve gözlerin talırişi halinde derhal bol su ile silinmelidir.Yutulduğunda ağızın, yemek borusunun ve midenin tahrişi halinde yulaf lapası ve çiğ yumurta verilir. Mide temizlenmez. Derhal tıbbi yardım gereklidir.
METANOL
(Metilalkol, odun ruhu)
CH4O
A) Özellikleri : Açık su renginden, sarıya kadar renklerde, kolay buharlaşan bir sıvıdır. Buharı havadan pek az ağırdır. Yanıcıdır ve hava ile karışımı patlayıcıdır.
MAK değeri = 200 cm3/m3 veya 260 rng/m3
B) Kullanma Yerleri : Boyaların, verniklerin parlatma maddelerinde çözücü olarak kullanılır.
C) Tehlikeleri : Buharı gözleri ve nefes yollarını tahriş eder. Yüksek konsantrasyonları başağrısı, kendini kaybetme görme bozukluğu (sisli görme) yapar. Yutulduğu zaman mide ağrısı, fenalık hissi, kusma ve nihayet karınağrısı olur. Cilt vasıtasıyla vücut içine nüfuz edebilir. Büyük miktarlarda yutulması körleşmeye sebep olabilir. Mide-bağırsak kanalına girmesi öldürücü etki yapabilir.
Ç) Korunma : Havalandırma, koruyucu gözlük, eldiven, A-tipi (kahverengi) filitreli maske gereklidir.
D) İlk Yardım : Doktor gelene kadar sun'i teneffüs yapılmalıdır. Sıcak tutulmalı, gözlere ışık gelmesi önlenmelidir. Yutma halinde kömürü (aktif kömür değil, ağaçtan elde edilir asitlerle extraksiyonu ile diğer maddeler alınarak kalan küle denir) ve koyu kahve vermelidir. Derhal doktor yardımı gerekir. (Meslek Hastalığı).
METİLENKLORÜR
(Dichlormetan) CH2Cl2
A) Özellikleri : Su renginde bir sıvıdır. Buharı havadan ağırdır. Ağır yanıcıdır.
MAK değeri = 200 cm3/m3 veya 720 mg/m3
B) Kullanma Yerleri : Çözücü ve salamura maddesi olarak kullanılır.
C) Tehlikeleri : Nispeten zehirsizdir. Özel ve sınırlı zehir etkisi bayıltıcı olur. Bağağrısı, baş dönmesi, uyku hali ve nihayet kendini kaybetme hasıl olur.
Ç) Korunma : Döşemeden havalandırma, koruyucu gözlük ve A-tipi filitreli (kahverengi) maske gerekir.
D) İlk Yardım : Nefes kesilmesinde sun'i teneffüs ve temiz hava verilmesi uygundur (Meslek Hastalığı).
SODYUM [Na] ve POTASYUM [K]
A) Özellikleri : Balmumu kıvamında, oda sıcaklığında bıçakla kesilebilen bir metal olup, kesit yüzleri gümüş gibi beyaz-mavi renkte parıldar. Oksijene olan ilgisinden dolayı bu yüzeyler sodyum oksit teşkil ederek derhal matlaşır. Bu yüzden saf sodyum petrol veya naftalin içinde saklanır.
B) Kullanma Yerleri : Organik bileşiklerin redüksiyon ve kurutma aracı olarak ve sodyum peroksit, sodyum siyanid ve sodyumamid elde edilmesinde kullanılır.
C) Tehlikeleri : Sodyum su ile kuvvetle reaksiyona girer. Bu sırada nötron bazı ve reaksiyon sıcaklığında tutuşan hidrojen teşekkül eder. Patlama tehlikesi vardır. Sodyum metalinin bazı kimyasal maddelerle bir araya gelmesi (mesela; klor) şiddetli patlama meydana getirir.
Ç) Korunma : Sodyum metali yalnızca bir kıskaç veya kuru eldivenle tutulmalıdır. Kesinlikle koruyucu gözlük takılmalıdır. Sodyum yangını asla su, CO2 veya karbontetra klorür ile söndürülmemelidir. Bu maddeler sıcak sodyumu şiddetle etkiler Kuru kum, kaya tuzu, kalsinleşmiş soda tavsiye edilir. Sodyum deriyi tahriş eder. (
D) İlk Yardım : Göz tahrişleri bol su ıle silinmelidir. Hemen doktor müdahalesi gerekir.
OKSALİK ASİT
H2(COOH)2
(Oxalsavre, oxalate)
A) Özellikleri : Kristal ve kristalize tozdur.
B) Kullanma Yerleri : Bozuşturma ve soldurma aracı olarak, katran boyalarının elde edilmesi maddesi olarak ve galvano-teknikte kullanılır.
C) Tehlikeleri : Lokal tahriş edici etki yapar. Tozların teneffüsünde belirtiler bilhassa üst solunum yollarındaki tahriş şeklinde görülür. Yutulması, mide ağrısı, koyu parçalar kusma, kalp ve böbrekrahatsızlığı yapar.
Ç) Korunma : Havalandırma veya çıktğı yerden emilip atılmak gerekir.Geçirmez eldiven, koruyucu gözlük, toz filitreli maske verilmelidir.
D) İlk Yardım : Gözler veya deri bol su ile silinir. Ağızdan alınmışsa, süt veya ufalanmış tebeşir tozu verilir. Derhal doktor çağırılır.
PEROKSİT'LER
(Organik ve İnorganik)
A) Özellikleri : Toz, pasta ve sıvı halde bir maddedir. Peroksitlerin pek çoğu kuvvetli sıcaklık altında kendiliğinden tutuşma eğilimindedir. Yanabilir, patlayıcıdır. Çok zehirlidir. Bazı organik peroksitle yalnızca farklı, flegmatize etkisi olan karıştırılarak kullanılabilir ki böylece patlama tehlikesi önlenmiş olur.
B) Kullanma Yerleri : Oksidasyon yapıcı ve bilhassa sun'i maddelerin polimerizasyonunda katalizör olarak kullanılır. Peroksitler etileter, ketonlar ve tetrahidrofuran gibi sıvılarla bileşik yapar. Bunlar yanmaya ve patlamaya neden olur.
C) Tehlikeleri : Cilt ve ince deri üzerinde kuvvetli tahriş yapar. Organik peroksitlerin ve buharlarının göze kaçması, iltihaba, sert doku yaralarına ve körleşmeye neden olur.
Ç) Korunma : Havalandırma gereklidir. Peroksitlerle çalışırken kesinlikle koruyucu gözlük ve geçirmez eldiven kullanılmalıdır. Buharları ve tozları çıktığı yerden emilmelidir.
D) İlk Yardım : Deri üzerine sıçrayan peroksitler %5 lik sodalı su eriyiği veya alkolle alınmalı, bol su ve sabunla yıkanmalıdır. Göz tahrişleri su ile derhal iyice silinmelidir. Hemen tıbbi müdahale yapılmalıdır.
